University of Chicago Library, Goodspeed Manuscript Collection Ms. 378, Bible (Biblia Sacra Latina). Italy, 15th century.

Contents

Bible in Latin. Portions of the Old and New Testaments include the Octateuch (Genesis - Ruth), the four gospels, Revelation, and the epistles of James, and 1 and 2 Peter. Contains prologues to Joshua, and the gospels of Matthew, Mark, and Luke. Formerly Goodspeed Ms. Lat. 61.

  1. fols. 1r-15v Genesis. In principio creavit deus celum et terram ...mortuus est expletis centum decem vite sue annis et conditus aromatibus repositus est in loculo in egipto.
  2. fols. 16r-28r Exodus. Hec sunt nomina filiorum ysrael qui ingressi sunt in egiptam cum iacob singuli cum domibus suis introierunt ...Nubes quippe domini incubabat per diem tabernaculo et ignis in nocte videntibus populis israel per cunctas mansiones suas.
  3. fols. 28v-37r Leviticus. Vocavit autem moisen et locutus est illi dominus de tabernaculo testimonii dicens ...Hec sunt precepta que mandavit dominus moisi ad filios israhel in monte synai.
    Note: Blank (fol. 37v).
  4. fols. 38r-49v Numbers. Locutus est dominus ad moisem in deserto synai in tabernaculo federis prima die mensis secundi Anno altero egressionis eorum ex egipto dicens ...Hec sunt mandata atque iudicia que precepit dominus per manum moysi ad filios israel in campestribus moab super iordanem contra hiericho.
    Note: Blank (fol. 50r-50v).
  5. fols. 51r-62v Deuteronomy. Hec sunt verba que locutus est moyses ad omnem israel transiordanem in solitudine campestri contra mare rubrum inter pharan et thopel et laban et aseroth ubi auri est plurimum ...et cunctam manum robustam magnaque mirabilia que fecit moyses coram universo israel.
  6. fol. 63r Prologue of Joshua. Tanden finita pentatheuco moisi vel ut grandi fenore liberati ad hiesum filium nave manum mittimus quem hebrei iosue filium nun bennun id est filium nun vocant ...et nos ad patriam festinantes mortiferos sirenarum cantus surda debeamus aure transire [Hieronymus, Prol. Iosue, Stegmüller 311].
  7. fols. 63r-69r Joshua. Et factum est post mortem moisi servi domini ut loqueretur dominus ad iosue filium nun ministrum moysi et diceret ei ...Eleazar quoque filius Aaron mortuus est et sepelierunt eum in gaabaath phinees filius eius que data est ei in monte ephraim.
    Note: Blank (fol. 69v).
  8. fols. 70r-76r Judges. Post mortem iosue consuluerunt filii israel dominum dicentes quis ascendet ante nos contra chananeum et erit dux belli ...filii quoque israel reversi sunt per tribus et familias in tabernacula sua. In diebus illis non erat rex in israhel sed unusquisque quod sibi rectum videbatur hoc faciebat.
  9. fols. 76r-77r Ruth. In diebus unius iudicis quando iudices preerant facta est fames in terra. Abiitque homo de bethleem iuda ut peregrinaretur in regione moabitide cum uxore sua ac duobus liberis ...Obed genuit isai. Isai genuit david regem.
    Note: Blank (fol. 77v).
  10. fol. 78r Prologues of Matthew. Matheus ex iudea sicut primus in ordine ponitur ita evangelium in iudea primus scripsit cuius vocatio addeum ex publicanis actibus fuit duorum in generatione christi principia ...fuit et fidem facte rei tradere et operantis dei intellegendam diligenter esse dispositionem querentibus non tacere [Prol. Monarchian, Stegmüller 590]. Item alius prologus Matheus cum primo predicasset evangelium in iudea... [Stegmüller 589].
  11. fols. 78r-87r Matthew. Liber generacionis ihesu christi filii david filii abraam ...docentes eos omnia servare quecumque mandavi vobis. Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consumacionem seculi. Amen.
  12. fol. 87r Prologue of Mark. Marcus evangelista dei ellectus et petri in babtismate filius atque in divino sermone discipulus sacerdocium in israhel agens secundum carnem levita ad fidem christi conversus evangelium in ytalia ...habentes mercedem exhortacionis quoniam qui plantat et qui rigat unum sunt, qui autem incrementum prestat deus est [Prol. Monarchian, Stegmüller 607].
  13. fols. 87v-93v Mark. Inicium evangelii ihesu christi filii dei ...Illi autem profecti predicaverunt ubique domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis.
  14. fol. 93v Prologue of Luke. Quoniam quidem multi conati sunt narracionem rerum que in nobis conplete sunt ...ut cognoscas eorum verborum de quibus eruditus es veritatem [Luke 1:1-4 treated as prologue]. Lucas syrus natione antiochenus arte medicus discipulus apostolorum postea paulum secutus usque ad confessionem eius ...vitavimus publicam curiositatem, ne non tam demonstrare volentibus deum videremur quam fastidientibus prodidisse [Prol. Monarchian, Stegmüller 620].
  15. fols. 94r-103r Luke. Fuit in diebus herodis regis iudee sacerdos quidam nomine zacharias de vice abia et uxor illi de filiabus aaron et nomen eius helisabeth ...et erant semper in templo laudantes et benedicentes deum.
  16. fols. 103v-110v John. In principio erat verbum et verbum erat apud deum et deus erat verbum ...Sunt autem et alia multa que fecit ihesus que si scribantur per singula nec ipsum arbitror mundum eos capere posse qui scribendi sunt libros.
  17. fols. 111r-115v Revelation. Apocalipsis yhesu christi quam dedit illi deus palam facere servis suis que oportet fieri cito et significavit mittens per angelum suum servo suo iohanni ...gratia domini nostri iesu christi cum omnibus vobis amen.
  18. fols. 115v-116v James. [I]acobus dei et domini nostri yhesu christi servus duodecim tribubus que sunt in dispersione salutem ...scire debet quoniam qui converti fecerit peccatorem ab errore vie sue salvabit animam eius a morte et cooperit multitudinem peccatorum.
  19. fols. 116v-117r 1 Peter. [P]etrus apostolus ihesu christi electis advenis dispersionis ponti galaciae cappadocie asie et bithinie ...Salutate invicem in osculo sancto gratia vobis omnibus qui estis in christo amen.
  20. fols. 117v-118r 2 Peter. [S]imon petrus servus et apostolus iesu christi his qui coequalem nobiscum sortiti sunt fidem in iustitia domini nostri et salvatoris iesu christi ...Crescite vero in gratia et in cognitione domini nostri iesu christi et salvatoris ipsi gloria nun et in die eternitatis amen.

Decoration

Initials

Primary initials (20-130 mm) in red, some with penwork of the same color.

Physical Description

Support

Paper. 386 x 282 mm.

Watermarks

Watermark similar to Briquet 15505, Tête de Cerf sans yeux (Verona 1422-1438).

Number of Leaves

122 leaves, of which 4 are flyleaves of paper (white and marbled). Flyleaves conjoint with pastedowns.

Foliation

2 (unfoliated paper flyleaves) + 118 + 2 (unfoliated paper flyleaves). Foliation in Arabic numerals in ink 1-118.

Dimensions

Written space 310 x 190 mm (fol. 5r). Each column is 310 x 85 mm with a space of 20 mm between.

Layout

2 columns, 51 to 62 lines. Ruling with lead point.

Writing

Written in Roman script in dark brown ink (some fading). Abbreviation throughout. Capitals and strokes, paragraph marks, and marginal notation in red. Lacks opening initials, capitals, titles, and numbers from fol. 113 forward.

Text Divisions

Running titles and chapter numbers in red.

Condition

Random water and grease stains. One taped repair.

Binding Description

Bound in half red morocco. Title on spine in gilt: Biblia Sacra Latina.

Secundo Folio

et mortuus est. Vixitque iared sexaginta

History

Origin

Written in the 15th century in Italy to judge from the Tête de Cerf sans yeux watermark and the scribal hand.

Provenance

Late medieval to mid-20th century provenance unknown. Sale catalogue description attached (front pastedown). A handwritten description initialed and dated D.ZV. 9/4/42 is affixed to the front flyleaf (recto). Notation on the back flyleaf (recto) XX/-/-, 23993, 21670, the latter number struck through.

Acquisition

Gift of Edgar J. Goodspeed, Professor Emeritus in the Divinity School, to the University of Chicago, September 1956, in memory of his wife Elfleda Bond Goodspeed (1880-1949). Purchased by Mr. Goodspeed from Bernard Quaritch Ltd. (London), ca. 1956.

Bibliography

  1. Friedrich Stegmüller, Repertorium Biblicum Medii Aevi (Spain: Consejo Superior de Investigaciones Cientificas. Instituto Francisco Suárez, 1950), vol. 1, Initia Biblica: Apocrypha, Prologi.